Wpływ polskich wyborów prezydenckich na sytuację w Europie

Czy wybory prezydenckie w Polsce mogą mieć wpływ na rozwój wydarzeń w naszym regionie?

Współczesna scena polityczna charakteryzuje się rosnącym wpływem prawicowych i konserwatywnych ugrupowań zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie. Kluczowym symbolem tego trendu jest postać Donalda Trumpa, którego prezydentura zapoczątkowała zmiany w międzynarodowych relacjach oraz polityce wewnętrznej USA. Jego sukcesor, Elton Musk, nieformalnie określany mianem “premiera USA”, uosabia kontynuację populistycznych idei oraz koncentrację władzy w rękach polityków i biznesmenów promujących radykalne wizje przyszłości. Zarówno ich elektorat, jak i konserwatywne środowiska w Europie, w tym niemiecka AfD, francuski Front Narodowy, polski PiS, węgierski Fidesz, włoscy Bracia Włosi czy słowacki SMER, odgrywają istotną rolę w kształtowaniu politycznego krajobrazu, budząc przy tym uzasadnione obawy dotyczące stabilności globalnego ładu.

Zagrożenia płynące z tego rodzaju polityki mają wymiar zarówno lokalny, jak i globalny. W USA polityka Trumpa i Muska, pod płaszczykiem walki o amerykański interes narodowy, prowadzi do erozji tradycyjnych sojuszy oraz osłabienia mechanizmów multilateralizmu. Wycofanie się z porozumień klimatycznych czy ograniczenie zaangażowania w NATO destabilizuje fundamenty międzynarodowego bezpieczeństwa, a jednocześnie daje Rosji i Chinom pole do rozszerzenia swoich wpływów. Kreml i Pekin widzą w konserwatywnym zwrocie na Zachodzie szansę na osłabienie liberalnych demokracji i podważenie wspólnoty wartości, na których opiera się zachodnia cywilizacja.

Europejskie ugrupowania konserwatywne, inspirując się retoryką Trumpa, w wielu przypadkach również wykazują skłonność do zacieśniania relacji z Rosją. Przykładem jest polityka Viktora Orbána, którego Fidesz konsekwentnie dąży do pogłębienia współpracy gospodarczej z Moskwą, ignorując zarazem europejskie sankcje nałożone na Rosję po aneksji Krymu. Włoscy Bracia Włosi, choć z pozoru mniej jednoznaczni w swojej postawie wobec Kremla, coraz częściej przyjmują narrację antyunijną, co osłabia wspólne stanowisko UE w kluczowych kwestiach geopolitycznych. Podobnie AfD w Niemczech, kwestionując zasadność wsparcia dla Ukrainy, promuje dezintegrację europejskiej solidarności w obliczu rosyjskiej agresji.

Nie można pominąć także roli prawicowych środowisk w Polsce i na Słowacji, gdzie narracja antyzachodnia i eurosceptyczna, połączona z populistycznym odwoływaniem się do tradycyjnych wartości, prowadzi do wewnętrznych napięć w Unii Europejskiej. Polityka byłego rządu PiS, oparta była na radykalnej reinterpretacji prawa i promowaniu nacjonalistycznej ideologii, skutkowała systematycznym osłabianiem instytucji demokratycznych, co czyniło Polskę podatną na wpływy zewnętrzne. Słowacki SMER, wykorzystując nastroje społeczne, zbliża się do retoryki prorosyjskiej, co w kontekście regionalnej współpracy staje się poważnym wyzwaniem.

Z perspektywy globalnej największym zagrożeniem płynącym z polityki konserwatywnych liderów jest podważanie międzynarodowego porządku opartego na współpracy i wzajemnym poszanowaniu. Wzrost populizmu, eurosceptycyzmu i izolacjonizmu prowadzi do osłabienia Zachodu jako jedności politycznej, otwierając przestrzeń dla ekspansji wpływów Rosji i Chin. Rosja, korzystając z politycznych podziałów na Zachodzie, rozwija swoje działania dezinformacyjne i hybrydowe, mające na celu destabilizację demokratycznych społeczeństw. Chiny zaś, w ramach inicjatywy Pasa i Szlaku, wykorzystują słabości zachodnich państw, by rozszerzyć swoje wpływy gospodarcze i polityczne w Europie Środkowej i Wschodniej.

Retoryka konserwatywnych liderów, zarówno w USA, jak i w Europie, nierzadko opiera się na hasłach antyimigracyjnych, antyglobalistycznych i antyekologicznych, które sprzyjają polaryzacji społecznej. Napięcia te stają się pożywką dla radykalizacji nastrojów, co w dłuższej perspektywie może prowadzić do wzrostu zagrożeń terrorystycznych oraz wewnętrznego rozkładu państw demokratycznych. Równocześnie postawy te utrudniają wypracowanie wspólnego stanowiska wobec kluczowych wyzwań, takich jak zmiany klimatyczne, globalne migracje czy wyścig technologiczny, co w obliczu rosnącej siły autorytarnych reżimów czyni świat bardziej podatnym na kryzysy.

Podsumowując, konserwatywny zwrot w polityce USA, reprezentowany przez liderów takich jak Donald Trump, stwarza poważne zagrożenia dla stabilności międzynarodowego ładu. Rozkład demokratycznych instytucji, osłabienie więzi transatlantyckich, wzrost wpływów Rosji i Chin oraz narastająca polaryzacja społeczna to tylko niektóre z wyzwań, z którymi świat będzie musiał się zmierzyć w najbliższych latach. Skuteczne przeciwdziałanie tym tendencjom wymaga nie tylko zdecydowanego stanowiska liberalnych demokracji, ale także odnowienia solidarności w ramach międzynarodowych instytucji oraz powrotu do polityki opartej na dialogu i współpracy. Rozpoczęcie polskiej prezydencji w Unii Europejskiej w styczniu 2025 roku wzbudza nadzieje w liberalnych środowiskach Europy, które od lat obserwowały erozję demokratycznych standardów w Polsce pod rządami Zjednoczonej Prawicy. Kluczową postacią w tej optymistycznej perspektywie jest Donald Tusk, były przewodniczący Rady Europejskiej i doświadczony europejski polityk, który powrócił do polskiej polityki jako symbol odnowy oraz zaangażowania w odbudowę więzi z Unią Europejską. Jego wpływ na unijną scenę polityczną oraz zdolność do mobilizacji liberalnych sił w Polsce budzi nadzieje na przywrócenie roli Polski jako aktywnego i odpowiedzialnego członka wspólnoty europejskiej. Polscy i europejscy liberałowie widzą w tej prezydencji szansę na wyraźne zaznaczenie, że Polska, mimo lat izolacjonizmu i populistycznej retoryki, pozostaje lojalnym partnerem opartym na zasadach praworządności, solidarności i współpracy międzynarodowej.

Szczególnie istotne dla przyszłości Polski i Europy będą nadchodzące wybory prezydenckie w 2025 roku, w których kluczową rolę odegra Rafał Trzaskowski. Jego wygrana miałaby nie tylko symboliczne, ale i praktyczne znaczenie dla odbudowy polskiej demokracji. Trzaskowski, reprezentujący liberalne wartości i nowoczesne podejście do zarządzania państwem, daje nadzieję na przywrócenie równowagi w polskim systemie politycznym. Jego prezydentura mogłaby stać się gwarantem blokowania destrukcyjnych ustaw i rozliczenia polityki Zjednoczonej Prawicy, która od 2015 roku konsekwentnie osłabiała sądownictwo, media publiczne i inne filary demokracji. Wygrana Trzaskowskiego oznaczałaby również realną szansę na odnowę wizerunku Polski na arenie międzynarodowej, pokazując, że Polacy odrzucili autorytarne tendencje i wracają do standardów demokratycznych.

Z perspektywy europejskiej, sukces Trzaskowskiego i Koalicji Obywatelskiej byłby sygnałem, że nawet w krajach, gdzie populizm i radykalizacja zdobyły mocne przyczółki, możliwe jest odwrócenie tego trendu. Polska, jako największy kraj w Europie Środkowo-Wschodniej, pełni rolę lidera regionu i jej powrót na ścieżkę praworządności miałby wpływ na całą Unię Europejską. Ożywiłoby to współpracę z sąsiadami, szczególnie w kontekście ochrony wschodniej flanki NATO i wspierania Ukrainy w jej walce z rosyjską agresją. Co więcej, przywrócenie demokracji w Polsce mogłoby osłabić autorytarne tendencje w innych państwach regionu, takich jak Węgry, pokazując, że zmiana jest możliwa, nawet po latach rządów o skrajnie populistycznym charakterze.

Nie sposób jednak pominąć ryzyka ingerencji zewnętrznej w polskie wybory. Zarówno Rosja, jak i Stany Zjednoczone, zwłaszcza w kontekście roli Trumpa i Muska, mogą odegrać destrukcyjną rolę w procesie wyborczym. Kreml od lat wykorzystuje dezinformację i cyberataki, aby destabilizować zachodnie demokracje, a Polska, granicząca z Ukrainą i będąca jednym z najważniejszych partnerów NATO w regionie, stanowi atrakcyjny cel takich działań. Ingerencja rosyjska może przybrać formę wzmożonej propagandy skierowanej przeciwko liberalnym kandydatom, manipulacji informacjami oraz prób zastraszania wyborców. Z kolei potencjalna ingerencja ze strony amerykańskich populistów, takich jak Trump, mogłaby obejmować publiczne poparcie dla kandydatów reprezentujących konserwatywną, antyunijną linię polityczną, co wzmacniałoby ich pozycję w polskim dyskursie publicznym.

Nie należy zapominać, że chaos prawny w Polsce, będący spuścizną rządów Zjednoczonej Prawicy, również stanowi poważne zagrożenie dla legalności wyborów. Zmiany wprowadzone w sądownictwie, osłabienie Sądu Najwyższego oraz manipulacje w systemie wyborczym mogą być wykorzystane do utrudnienia procesu głosowania lub podważania jego wyników. Istnieje także ryzyko, że media prawicowe, będące wciąż pod silnym wpływem poprzedniej władzy, staną się narzędziem dezinformacji, wpływającym na decyzje wyborców poprzez jednostronne przedstawianie rzeczywistości i ataki na demokratycznych kandydatów . Bez wprowadzenia mechanizmów gwarantujących transparentność procesu wyborczego oraz równość szans kandydatów, wynik wyborów może zostać zakwestionowany zarówno przez społeczeństwo, jak i międzynarodowych obserwatorów.

Wygrana Rafała Trzaskowskiego oraz skuteczna prezydencja Polski w Unii Europejskiej mogą jednak stanowić punkt zwrotny nie tylko dla Polski, ale i dla całej Europy. Sukces Trzaskowskiego wzmocniłby siły prodemokratyczne w regionie, jednocześnie osłabiając wpływy polityczne Rosji i Chiny w Europie Środkowo-Wschodniej. Ponadto, przywrócenie stabilności prawnej i demokratycznych standardów w Polsce stałoby się wzorem dla krajów takich jak Węgry czy Słowacja, gdzie także istnieje opór wobec autorytarnych tendencji. Dla Unii Europejskiej byłby to sygnał, że wschodnie państwa członkowskie są gotowe na odnowienie współpracy i odbudowę zaufania, co mogłoby ułatwić dalszą integrację europejską.

Pomimo zagrożeń, liberalna Europa dostrzega w nadchodzących wydarzeniach szansę na odrodzenie wartości, które przez lata były fundamentem wspólnoty europejskiej. Polska, z odnowionym przywództwem, może stać się symbolem powrotu do tych ideałów i ważnym partnerem w budowaniu bardziej spójnej, silniejszej Unii Europejskiej. Jednak aby te nadzieje się ziściły, kluczowe będą działania zarówno na szczeblu krajowym, jak i międzynarodowym, aby zagwarantować przejrzystość wyborów oraz ochronę przed ingerencją zewnętrzną. W tym sensie 2025 rok może okazać się rokiem przełomowym dla Polski, Europy i całego świata demokratycznego.